Wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen: dat zijn de twee smaken die we in Nederland kennen. Tussen deze soorten verlof zit een belangrijk verschil, dat niet altijd even duidelijk is. Met dit artikel in je achterzak hoef je geen seconde meer te twijfelen over wettelijke of bovenwettelijke vakantiedagen. Je weet precies wanneer je welke vakantiedagen kunt nemen. Dus zet je strandstoel klaar en geniet van een welverdiende vakantie!
Inhoudsopgave
Wat zijn bovenwettelijke vakantiedagen?
Bovenwettelijk verlof zijn de vakantiedagen die je boven op het wettelijke minimum hebt opgebouwd of krijgt. Veel mensen in Nederland krijgen meer vakantiedagen per jaar dan het minimum. Hoeveel ‘extra’ dagen je krijgt, is afhankelijk van branche en werkgever. Dit type verlof is niet bij wet geregeld.
Of je recht op bovenwettelijke vakantiedagen hebt, en hoeveel het er zijn, is vastgelegd in een CAO of arbeidsovereenkomst. Ben je er niet zeker van of je extra vakantiedagen hebt? Controleer dan je arbeidsovereenkomst of CAO.
Wat zijn wettelijke vakantiedagen?
Als werknemer in Nederland krijg je een wettelijk vastgesteld aantal vakantiedagen per jaar. Deze vakantie-uren bedragen vier keer het aantal contracturen. Dit noemen we ook wel verlofuren.
Als je heel het jaar door 25 uur per week werkt, heb je recht op 100 vakantie-uren in dat jaar. Wanneer je 40 uur per week werkt in het hele jaar, heb je recht op 160 verlofuren.
Hierdoor heb je altijd recht op 4 weken vakantie, ongeacht het aantal uren dat je per week werkt.
Uiteraard ben je niet verplicht om die weken in één keer op te nemen. Je kan je vakantiedagen ook gewoon in losse uren opnemen.
Deze vakantiedagen zijn wettelijk vastgelegd en worden door je werkgever doorbetaald.
Word gratis lid van onze community!
Blijf op de hoogte van alle actualiteiten, slimme bespaartips en handige systeemoplossingen.
- Maandelijkse HR & Payroll updates
- Handige AFAS tips & tricks
- Exclusieve uitnodigingen voor vakinhoudelijke events
3.000+ mensen gingen je al voor!
Wat is het verschil tussen wettelijk en bovenwettelijk verlof?
Wettelijke vakantiedagen zijn de vakantiedagen waar elke werknemer recht op heeft in Nederland. Hieronder verstaan we dus vier keer het aantal contracturen in de week. Iemand die fulltime werkt, krijgt elk jaar dus vier fulltime weken vakantie. Ditzelfde principe werkt dus ook voor iemand met minder uren.
Bovenwettelijke vakantiedagen, het woord bovenwettelijk zegt het eigenlijk al, zijn de extra dagen boven op het minimum aantal. Deze dagen zijn afhankelijk van de afspraken die gemaakt zijn tussen werkgever en werknemer. Een werkgever is dan ook niet verplicht om extra vakantiedagen te geven, tenzij dit in de CAO vermeld staat.
Hoelang zijn bovenwettelijke vakantiedagen geldig?
Werkgevers opgelet!
Je moet je werknemers op tijd en duidelijk informeren wanneer vakantiedagen gaan vervallen. Doe je dat niet? Dan behouden je werknemers hun recht op de wettelijke vakantiedagen die nog niet opgenomen zijn.
Op hoeveel vakantiedagen heb ik recht?
Je hebt wettelijk recht op 4 keer het aantal uren dat je per week werkt. In het geval van een volledige werkweek van 40 uur heb je recht op 160 uur vakantie. Dit zijn omgerekend 20 vakantiedagen per jaar.
Alle extra vakantiedagen boven op dit wettelijke aantal, noemen we de bovenwettelijke vakantiedagen. Een werkgever bepaalt in overleg met zijn medewerkers hoeveel dit er zijn.
In veel situaties ben je gebonden aan een CAO. Zo kan het zijn dat er een bepaald aantal bovenwettelijke vakantiedagen is vastgelegd in de CAO. In het geval van een minimum-CAO heb je recht op minimaal het aantal dagen dat is vastgelegd. Bij een standaard-CAO heb je recht op het exacte aantal voorgeschreven vakantiedagen.
Bijhouden van bovenwettelijk vakantiedagen
Een goede registratie van vakantie en verlof is belangrijk. Een systeem voor verlof- en vakantieregistratie is dan ook cruciaal. In zo’n systeem kan eenvoudig onderscheidt gemaakt worden tussen de wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen. Hierdoor is de werknemer altijd op de hoogte van het aantal vakantiedagen.
Dankzij het systeem kan de HR-manager of leidinggevende gemakkelijk zien hoeveel vakantiedagen iedere werknemer al heeft opgenomen en wat het actuele verlofsaldo is. Tegenwoordig kan de medewerker dit ook inzien en indienen via een app zoals AFAS Pocket.
Mogen vakantiedagen worden ingetrokken?
Je hebt als werknemer recht op het aantal dagen dat is vastgesteld in je contract of CAO. Uiteraard moet dit minimaal voldoen aan de wettelijk vastgestelde 20 vakantiedagen. Je vakantiedagen, bovenwettelijk of wettelijk, mogen niet ingetrokken worden.
Daarnaast mag een werkgever ook niet de werknemer onder druk zetten of verplichten om vakantiedagen in een bepaalde periode op te nemen, tenzij dit in de arbeidsovereenkomst of in de CAO vermeld staat.
Voorkom ophef over vakantiedagen door regels omtrent dit onderwerp vast te leggen in een personeelsreglement en arbeidsovereenkomst. Hierdoor zorg je voor duidelijkheid en bescherm je zowel de werkgever als werknemer.
Kan ik mijn vakantiedagen laten uitbetalen?
Bij sommige werkgevers heb je als werknemer de mogelijkheid om je niet-opgenomen bovenwettelijke vakantiedagen uit te laten betalen door je werkgever.
Echter kun je je werkgever hier niet toe verplichten. Andersom mag de werkgever je ook niet verplichten om deze dagen uit te laten betalen.
Je wettelijke vakantiedagen mag je niet laten uitbetalen. Er is één uitzondering. Aan het einde van je dienstverband is dit namelijk wel toegestaan.
Je werkgever mag dan alle vakantiedagen die je niet hebt opgenomen, zowel de wettelijke als de bovenwettelijke dagen, uitbetalen.
Wat gebeurt er met mijn vakantiedagen als ik ziek ben?
Op het moment dat je ziek wordt tijdens je vakantie geef je het door aan je werkgever. Hierdoor raak je de vakantiedagen waarop je ziek bent niet kwijt. Deze dagen worden dan ziektedagen. Daarnaast spreek je met je werkgever vervolgens af om je vakantie-uren op een ander moment op te nemen.
Je werkgever kan ziektedagen als vakantiedagen aanmerken
De werkgever kan in sommige gevallen ziektedagen aanmerken als bovenwettelijke vakantiedagen.
Bepaalde werkgevers kiezen er bewust voor om ziektedagen als bovenwettelijke vakantiedagen te beschouwen, omdat zij willen dat hun medewerkers snel weer aan het werk gaan. Het aanmerken van ziektedagen als bovenwettelijke vakantiedagen kan hiervoor een extra stimulans zijn.
De afspraken hierover kunnen op twee momenten gemaakt worden:
- Bij ondertekenen van arbeidsovereenkomst
In sommige situaties wordt er bij het sluiten van de arbeidsovereenkomst een schriftelijke afspraak gemaakt over de inruil van ziektedagen tegen bovenwettelijke vakantiedagen. Deze afspraak kan vermeld staan in het arbeidsovereenkomst of cao.
- Bij ziekteverzuim
In het geval dat de werknemer ziek is, kan je als werkgever toestemming vragen om de bovenwettelijke vakantiedagen van de desbetreffende persoon om te laten zetten in ziektedagen. Let op! Een medewerker heeft het recht om dit niet te accepteren.
Tip: Voorkom ongeregeldheden door duidelijke afspraken te maken over ziekteverzuim. Stel hiervoor een verzuimprotocol op.
Veelgestelde vragen
Bovenwettelijke vakantiedagen zijn in principe vijf jaar geldig. Dat betekent dat een werknemer deze dagen binnen vijf jaar na het opbouwen moet opnemen, anders vervallen ze. Werkgevers kunnen hierover wel afwijkende afspraken vastleggen in de cao of arbeidsovereenkomst, bijvoorbeeld een kortere of langere vervaltermijn. Het is daarom altijd verstandig om de specifieke afspraken binnen de organisatie te controleren.
Wanneer een medewerker verlof opneemt, wordt volgens de wet altijd eerst het wettelijk verlof aangesproken. Pas wanneer dit volledig is opgebruikt, komt het bovenwettelijk verlof aan de beurt. Dit is zo bepaald omdat het wettelijke verlof een vervaltermijn heeft (meestal zes maanden na het kalenderjaar waarin het is opgebouwd), terwijl bovenwettelijk verlof vaak een ruimere of afwijkende geldigheidsduur heeft. Op deze manier voorkomt men dat wettelijk opgebouwde verlofdagen verloren gaan.
Er zijn verschillende soorten vakantiedagen die een werknemer kan opnemen. Allereerst zijn er de wettelijke vakantiedagen, het minimum aantal verlofdagen dat volgens de wet is vastgesteld. Daarnaast zijn er bovenwettelijke vakantiedagen, die extra door de werkgever worden toegekend boven op het wettelijke minimum. Ook bestaan er vaak bijzondere verlofdagen, zoals ADV-dagen (arbeidsduurverkorting), die voortkomen uit afspraken in de cao of arbeidsovereenkomst. Verder kunnen er collectieve vrije dagen zijn, zoals verplichte sluitingsdagen van het bedrijf, en in sommige organisaties bestaan er nog extra dagen zoals leeftijds- of dienstjarenverlof.
Als werkgever ben je verplicht werknemers de mogelijkheid te geven hun wettelijke vakantiedagen op te nemen, maar dit hoeft niet altijd precies wanneer zij dat willen. Werknemers mogen in principe zelf aangeven wanneer zij vakantie willen opnemen, maar jij als werkgever kunt dit weigeren als er sprake is van zwaarwegende bedrijfsbelangen, zoals een piekperiode of onderbezetting. Het is dan wel belangrijk dat je de weigering goed onderbouwt en dit tijdig aan de werknemer laat weten. Uiteindelijk is het de bedoeling om samen tot een redelijke en werkbare planning te komen.
Bovenwettelijk verlof verschilt per werkgever en cao, maar in de praktijk is het gebruikelijk dat werknemers enkele extra vakantiedagen boven op het wettelijke minimum ontvangen. Zo bieden veel organisaties daarbovenop gemiddeld 5 tot 10 bovenwettelijke dagen. Dit extra verlof wordt vaak ingezet om aantrekkelijker (arbeidsvoorwaarden) te zijn als werkgever en draagt bij aan een betere werk-privébalans.
Ja, tijdens verlof bouw je in principe ook bovenwettelijke vakantiedagen op, tenzij in de cao of arbeidsovereenkomst anders is afgesproken. Wettelijk is vastgelegd dat je altijd minimaal de wettelijke vakantiedagen opbouwt, ook tijdens bijvoorbeeld ziekte of zwangerschapsverlof. Voor bovenwettelijke vakantiedagen geldt dat werkgevers hier zelf regels voor mogen bepalen. Dit betekent dat sommige organisaties ervoor kiezen dat je deze dagen tijdens bepaalde vormen van verlof (zoals onbetaald verlof) niet opbouwt. Het is dus belangrijk om de afspraken in jouw contract of cao goed na te kijken.
Een werkgever mag vakantiedagen in principe niet uitbetalen, omdat deze bedoeld zijn om daadwerkelijk rust te nemen. Alleen bij het einde van het dienstverband mogen de nog openstaande wettelijke vakantiedagen worden uitbetaald. Voor bovenwettelijke vakantiedagen, dat zijn extra dagen boven op het wettelijke minimum die in de arbeidsovereenkomst of cao zijn vastgelegd, geldt dat deze wel tijdens het dienstverband kunnen worden uitbetaald. Mits daar duidelijke afspraken over zijn gemaakt tussen werkgever en werknemer.
Nee, een werkgever kan bovenwettelijke vakantiedagen niet zomaar intrekken. Deze dagen zijn extra verlofdagen boven op het wettelijke minimum en worden vaak vastgelegd in de arbeidsovereenkomst of cao. Dat betekent dat ze onderdeel uitmaken van de arbeidsvoorwaarden en dus niet eenzijdig door de werkgever gewijzigd of ingetrokken kunnen worden.
Alleen als er een wijzigingsbeding in het contract staat én er een zwaarwegend bedrijfsbelang is, kan een werkgever proberen dit te wijzigen. Zonder zo’n beding kan een werkgever alleen iets veranderen als de werknemer hiermee instemt. Ook een cao-bepaling kan hier invloed op hebben: als in de cao iets is geregeld over het wijzigen of vervallen van bovenwettelijke dagen, gaat dat voor.
Volgens de Nederlandse wet blijven werknemers vakantiedagen opbouwen over de periode dat zij ziek zijn. Dit geldt dus ook als je langere tijd arbeidsongeschikt bent.
Voor ‘’extra’’ Bovenwettelijke vakantiedagen die boven het wettelijk minimum (4 keer het aantal werkdagen per week) worden toegekend, kan de regeling verschillen. Dit hangt af van wat er in de cao of in je arbeidsovereenkomst staat.
Extra aandachtspunten:
- Bij langdurige ziekte kan een werkgever soms afspreken dat bovenwettelijke dagen niet (volledig) opgebouwd worden, mits dit duidelijk is vastgelegd in de cao of arbeidsovereenkomst.
- Als je ziek bent, kun je in overleg met de bedrijfsarts en werkgever vaak ook gewoon vakantie opnemen.
Bovenwettelijke vakantiedagen hebben een vervaltermijn van 5 jaar na de laatste dag van het kalenderjaar waarin ze zijn opgebouwd, tenzij in een cao of arbeidsovereenkomst een andere termijn is afgesproken.
