Iedereen die in Nederland werkt, heeft weleens gehoord van de Balkenendenorm, oftewel de “Wet Normering Topinkomens”. Deze wet is sinds 2013 van kracht en is bedoeld om hoge salarissen in de (semi-)publieke sector te beperken. In dit artikel leest je meer over het ontstaan en de beginselen van de WNT en de impact ervan op verschillende sectoren.
Wat is de Wet Normering Topinkomens?
De WNT is een Nederlandse wet die in 2013 is ingevoerd om de topinkomens te reguleren. De wet stelt dat salarissen in de publieke en semipublieke sector niet hoger mogen zijn dan een bepaald bedrag per jaar. Daarnaast bevat de wet maatregelen om hoge ontslagvergoedingen, bonussen en andere uitkeringen te beperken. Het doel van de Wet Normering Topinkomens is het bevorderen van een eerlijke verdeling van de salarissen en het beperken van buitensporige beloningen.
De belangrijkste regels in de wet zijn:
- Het maximale salaris van een bestuurder wordt jaarlijks vastgesteld en mag niet hoger zijn dan het salaris van een minister.
- De vertrekregelingen, oftewel ontslagvergoedingen, van bestuurders mogen maximaal gelijk zijn aan één jaarsalaris, met een plafond van € 75.000.
- In de publieke en semipublieke sector zijn organisaties verplicht om de jaarsalarissen en ontslagvergoedingen van topfunctionarissen en medewerkers die meer verdienen dan de WNT-norm openbaar te maken. Indien er sprake is van overschrijding, dient dit te worden gemotiveerd.
- Indien er aan een topfunctionaris meer is betaald dan de WNT-norm toestaat, wordt het overschot beschouwd als onverschuldigde betaling en kan het op die grond worden teruggevorderd.
Belangrijkste beginselen en doelstellingen
Een van de belangrijkste uitgangspunten van de WNT-norm is het idee dat hoge salarissen en bonussen leiden tot een gebrek aan evenwicht en rechtvaardigheid in de samenleving. Door de topinkomens te beperken hoopt de regering meer inkomensgelijkheid te bevorderen en de inkomenskloof tussen de hoogste en laagste inkomens te verkleinen. Andere doelstellingen zijn het vergroten van het publieke vertrouwen in de overheid en ervoor zorgen dat publieke middelen niet worden gebruikt om buitensporige salarissen te financieren.
Een andere belangrijke doelstelling van de Wet Normering Topinkomens is het bevorderen van de transparantie in de publieke en semi-publieke sector. De wet verplicht organisaties de salarissen van hun topmanagers bekend te maken, zodat het publiek hen gemakkelijker ter verantwoording kan roepen.
Welke organisaties vallen onder de WNT?
Het WNT-register vind je hier. Dit register wordt beheerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De Eenheid toezicht WNT, onderdeel van het ministerie van BZK, houdt toezicht op de naleving van deze wet door de geregistreerde instellingen.
Dit register bevat echter niet de WNT-instellingen die onder toezicht staan van ándere WNT-toezichthouders. Dit betreft onder andere zorginstellingen en andere instellingen op het beleidsterrein van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), onderwijsinstellingen en andere instellingen op het beleidsterrein van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), en woningcorporaties.
Een instelling of rechtspersoon valt onder de WNT als een of meer criteria van de wet op hen van toepassing zijn. De toepasselijkheid van de WNT wordt bepaald door de wet zelf. Het is mogelijk dat een instelling niet in het register staat, maar toch onder de WNT valt. In dat geval kun je een stappenschema volgen om te bepalen of jouw organisatie alsnog onder de WNT valt.
Dit stappenplan vind je hier.
Wat is een topfunctionaris?
Als je organisatie onder de WNT valt, dan mag je topfunctionarissen geen hogere beloning dan de WNT-norm toekennen. Maar wanneer is iemand een topfunctionaris?
Dat kan per organisatie verschillen, maar in het kort gaat het om alle personen die de leiding hebben over de hele organisatie. Dit omvat in ieder geval de leden van de hoogste uitvoerende en toezichthoudende organen, zoals de raad van bestuur en de raad van toezicht. Een directeur P&O of een locatiedirecteur in een organisatie wordt over het algemeen niet als topfunctionaris beschouwd. Tenzij ze bijvoorbeeld deel uitmaken van een centraal managementteam dat beslissingen neemt voor de hele organisatie.
Wat is de WNT norm 2023?
De WNT stelt een limiet aan de salarissen van leidinggevenden in de (semi)publieke sector, waarbij het maximum vastgesteld is op 100% van het salaris van een minister. Deze maxima worden jaarlijks aangepast aan de hand van de indexering. Voor het jaar 2023 is het algemene maximumsalaris vastgesteld op € 223.000.
Dit maximumsalaris is inclusief vakantiegeld, eindejaarsuitkering, pensioen en belaste onkostenvergoedingen, fiscale bijtelling auto van de zaak en bonussen. De onbelaste kilometervergoeding en werkgeversdeel van de premies voor verplichte sociale verzekeringen hoef je niet mee te rekenen.
Wat is de WNT norm 2024?
Voor het jaar 2024 is het algemene maximumsalaris voorlopig vastgesteld op € 233.000. In 2024 zal deze norm ook worden toegepast op de 30%-regeling. Dit betekent dat het loondeel waarover je de 30%-regeling mag toepassen, begrenst wordt tot de WNT norm van € 233.000.
Verschil in maxima tussen branches
Let op! Deze maxima kunnen anders zijn, afhankelijk voor de branche. Zo geldt voor zorgverzekeraars een eigen (sectorale) regeling, met een hoger maximum. Voor zorginstellingen, onderwijs, cultuurfondsen, woningcorporaties en ontwikkelingssamenwerkingsinstellingen gelden juist weer lagere maxima.
Ontslagvergoeding
Een topfunctionaris mag geen hogere ontslagvergoeding ontvangen dan zijn salaris over de laatste 12 maanden voor zijn ontslag, met een maximum van € 75.000 bruto. Als de topfunctionaris parttime werkte, geldt het maximumbedrag naar evenredigheid. Als een rechter besluit om de topfunctionaris een hogere ontslagvergoeding toe te kennen, wordt dit niet beschouwd als een bovenmatige ontslagvergoeding. In dat geval is er geen mogelijkheid tot terugvordering.
Uitkeringen die direct voortvloeien uit een algemeen verbindend verklaarde cao of wettelijke voorschriften zijn niet onderworpen aan de beperkingen van de WNT met betrekking tot ontslaguitkeringen. Bovendien zijn uitkeringen die voortvloeien uit niet algemeen verbindend verklaarde cao’s of andere collectieve regelingen ook vrijgesteld. Het moet gaan om regelingen met een collectief karakter waarop de individuele topfunctionaris geen invloed heeft.
Transitievergoeding
Een transitievergoeding waar een topfunctionaris recht op heeft, wordt niet beschouwd als een ontslaguitkering volgens de WNT, op voorwaarde dat deze vergoeding verschuldigd is aan de topfunctionaris op basis van de desbetreffende wettelijke bepaling. Indien een transitievergoeding wordt opgenomen in een vaststellingsovereenkomst of beëindigingsovereenkomst, wordt deze vergoeding echter wel beschouwd als een ontslaguitkering volgens de WNT.
Het is namelijk wettelijk gezien niet verplicht om een transitievergoeding aan de werknemer te betalen wanneer partijen in onderling overleg met een vaststellingsovereenkomst of beëindigingsovereenkomst uit elkaar gaan.
Voor meer informatie over het beëindigen van een dienstverband en ontslagvergoedingen voor topfunctionarissen kun je terecht op topinkomens.nl.
Te veel betaald?
Indien een topfunctionaris toch een buitensporig salaris of een bovenmatige vertrekregeling heeft ontvangen, wordt het overschot beschouwd als een onverschuldigde betaling. Op basis hiervan kan het overschot van de betreffende topfunctionaris worden teruggevorderd.
Wet normering topinkomens FAQ
De wetgeving werd door de Nederlandse regering voorgesteld als reactie op de publieke bezorgdheid over buitensporige salarissen van bestuurders in publieke en semi-publieke organisaties. De wereldwijde financiële crisis van 2008 speelde ook een rol bij de vorming van de publieke opinie over de salarissen van bestuurders, waardoor de roep om regulering toenam.
Â
Nederland staat bekend om zijn hoge niveau van sociaal welzijn en gelijkheid, en de invoering van de WNT weerspiegelt dit. De regering erkende de groeiende inkomenskloof tussen de hoogste en laagste inkomens en dat er actie moest worden ondernomen om meer inkomensgelijkheid te bevorderen.
De WNT bevat specifieke regels over het maximumsalaris dat in de publieke en semipublieke sector kan worden verdiend. De wet regelt ook ontslagvergoedingen en bonussen, die een bepaald percentage van het salaris niet mogen overschrijden. Het niet naleven van deze regels kan leiden tot boetes en andere sancties.
Â
Een van de uitdagingen van de WNT is het bepalen welke organisaties onder de wet vallen. De wet is van toepassing op publieke en semi-publieke organisaties, maar de definitie van deze termen kan dubbelzinnig zijn. Sommige organisaties hebben geprobeerd de beperkingen van de wet te omzeilen door zichzelf als particuliere ondernemingen te classificeren.
Â
Ondanks deze uitdagingen heeft de Wet Normering Topinkomens de inkomenskloof tussen de hoogste en laagste inkomens helpen verkleinen.
Een van de belangrijkste voordelen van de Wet Normering Topinkomens is de bevordering van een eerlijker verdeling van de salarissen. Door de topinkomens te beperken, beoogt de wet de inkomenskloof tussen bestuurders en lagere werknemers te verkleinen. De wetgeving helpt ook voorkomen dat overheidsmiddelen worden gebruikt om buitensporige salarissen en voordelen te financieren.
Een van de belangrijkste punten van kritiek op de wet is dat deze het vermogen van bedrijven om toptalent aan te trekken kan beperken. Sommigen stellen dat hoge salarissen en bonussen nodig zijn om leidinggevenden te stimuleren voor bepaalde bedrijven te werken.
Â
Anderen wijzen erop dat de wetgeving ertoe kan leiden dat bedrijven hun activiteiten overzee verplaatsen naar landen die geen soortgelijke regelgeving kennen. Ook verhoogt het de administratieve lasten van organisaties.
De Nederlandse regering speelt een centrale rol bij de uitvoering van de Wet Normering Topinkomens, maar ook toezichthoudende instanties spelen een rol bij het toezicht op de naleving.
Â
De Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank zijn twee voorbeelden van instellingen die toezicht houden op de naleving van de wet in hun respectieve sectoren. Deze instanties zijn bevoegd om bedrijven die de voorschriften van de wnt-norm niet naleven, te onderzoeken en te bestraffen.
