Papadag is een term in Nederland voor een dag waarop vaders vrij nemen van hun werk om tijd met hun kinderen door te brengen. Het idee achter de papadag is dat vaders een actievere rol spelen in de opvoeding en zorg, en zo de zorgtaken evenwichtiger verdeeld worden tussen beide ouders. Op een papadag kunnen vaders bijvoorbeeld met de kinderen spelen, naar school of zwemles gaan, helpen met huiswerk of gewoon genieten van quality time thuis.
Steeds meer bedrijven erkennen het belang van deze dagen en bieden hun werknemers flexibiliteit om papadagen op te nemen. Dit is niet alleen goed voor de band tussen vader en kind, maar draagt ook bij aan de ontwikkeling van het kind en een betere werk-privébalans binnen het gezin. Voor veel gezinnen zorgt een papadag voor minder stress en meer harmonie thuis, en de dag is daarmee waardevol voor het hele gezin.
Op papadagen brengen vaders bewust extra tijd door met hun kinderen, bijvoorbeeld door samen te spelen of voor te lezen. Zulke momenten versterken de band tussen ouder en kind en bevorderen een gezonde ontwikkeling. Bovendien ervaren veel gezinnen dat een reguliere papadag de balans tussen werk en privé verbetert, wat de algehele gezinsharmonie ten goede komt.
Wettelijke verlofregelingen voor vaders
Een papadag is op zichzelf geen officieel wettelijk verlof, maar vaders kunnen gebruikmaken van diverse wettelijke verlofregelingen om tijd vrij te maken voor hun kinderen. De belangrijkste regelingen op een rij:
- Geboorteverlof (partnerverlof): kort verlof direct na de geboorte van je kind.
- Aanvullend geboorteverlof: extra verlofweken na het geboorteverlof, met een uitkering van het UWV.
- Ouderschapsverlof: langduriger (meestal onbetaald) verlof tot je kind 8 jaar is, vaak gebruikt om een papadag in te vullen.
Hieronder bespreken we deze regelingen en wat ze inhouden.
Geboorteverlof (kraamverlof of partnerverlof)
Sinds 2019 hebben partners (waaronder vaders) bij de geboorte van een kind recht op geboorteverlof. Dit is het verlof direct na de bevalling, voorheen bekend als vaderschapsverlof of kraamverlof. Geboorteverlof bedraagt één werkweek aan verlof: je krijgt eenmaal het aantal uren dat je per week werkt vrij.
Met andere woorden, werk je bijvoorbeeld fulltime 5 dagen per week, dan heb je recht op vijf werkdagen verlof na de geboorte van je kind. Deze week verlof wordt door je werkgever volledig doorbetaald (100% van je loon). Je hoeft hiervoor geen vakantiedagen in te leveren; het is een apart wettelijk recht.
Opnemen van geboorteverlof
Als partner mag je zelf bepalen wanneer je deze vrije week opneemt, mits dit binnen vier weken na de geboorte van je kind gebeurt. Je kan ervoor kiezen de week in één keer op te nemen of verspreid over de eerste vier weken (bijvoorbeeld enkele dagen per week).
Het is verstandig om je werkgever zo vroeg mogelijk op de hoogte te stellen van de dagen waarop je geboorteverlof wilt nemen, zodat hier rekening mee gehouden kan worden in de planning. Formeel gezien mag je werkgever geboorteverlof niet weigeren. Dit recht is in de wet verankerd. In veel gevallen wordt het verlof direct aansluitend aan de geboorte en de kraamtijd opgenomen, zodat je in die eerste week na de bevalling thuis kunt zijn.
Tip: Je hoeft het geboorteverlof niet te gebruiken voor het moment van de bevalling zelf of om aangifte van de geboorte te doen. Om bij de bevalling aanwezig te zijn of aangifte bij de gemeente te regelen, kun je gebruikmaken van calamiteitenverlof (kort verlof voor dringende situaties). Zo blijft je geboorteverlof beschikbaar voor de dagen erna.
Aanvullend geboorteverlof (extra partnerverlof)
Naast het standaard geboorteverlof bestaat er sinds juli 2020 het aanvullend geboorteverlof (ook wel extra partnerverlof genoemd). Deze regeling geeft je als vader of partner de mogelijkheid om tot vijf weken extra verlof op te nemen in de eerste maanden na de geboorte. Concreet heb je recht op maximaal vijf keer de wekelijkse arbeidsduur aan extra verlof, op te nemen binnen zes maanden na de geboorte van je kind.
Tijdens het aanvullend geboorteverlof krijg je geen regulier salaris van je werkgever, maar wel een uitkering van het UWV ter hoogte van 70% van je dagloon (met een maximum tot 70% van het maximale dagloon). Je werkgever vraagt deze uitkering aan bij het UWV en zal het aan jou uitbetalen. Sommige werkgevers vullen dit bedrag vrijwillig aan tot (bijna) 100% loon, maar dat is niet wettelijk verplicht.
Informeer bij je HR-afdeling of cao of er dergelijke afspraken zijn. Let op: Voordat je recht hebt op dit aanvullende verlof, moet je eerst het volledige standaard geboorteverlof (die ene week) hebben opgenomen.
Opnemen van aanvullend geboorteverlof
Je moet dit extra verlof binnen 6 maanden na de geboorte opnemen, anders vervalt het recht. Het is mogelijk om de vijf weken aaneengesloten op te nemen of gespreid. Je kunt bijvoorbeeld kiezen om alle weken achter elkaar na de eerste week op te nemen, of om het verlof te verspreiden (bijvoorbeeld één dag per week vrij nemen gedurende een aantal maanden). Dat laatste scenario kan handig zijn als je een tijdelijke papadag wilt regelen in de periode na de geboorte. Overleg altijd met je werkgever over de planning.
Wettelijk dien je het aanvullend geboorteverlof minstens 4 weken van tevoren aan te vragen bij je werkgever (bij voorkeur schriftelijk of per e-mail) met vermelding van de beoogde ingangsdatum, duur en verdeling van het verlof. Je werkgever mag in principe dit verlof niet weigeren als je aan de voorwaarden voldoet, al kan in overleg wel besproken worden hoe het verlof het beste ingeroosterd wordt.
Ouderschapsverlof (papadag regeling)
Ouderschapsverlof is de verlofregeling die ouders (zowel vaders als moeders) in staat stelt om gedurende de eerste jaren van het kind structureel minder te werken. In feite valt de structurele papadag voor vaders onder deze ouderschapsverlofregeling. Iedere ouder in loondienst heeft wettelijk recht op in totaal 26 keer de wekelijkse arbeidsduur aan ouderschapsverlof per kind. Dit komt neer op 26 weken (een half jaar) verlof voor iemand die fulltime werkt.
Je kunt dit verlof flexibel opnemen tot je kind 8 jaar oud is. Veel ouders kiezen er bijvoorbeeld voor om een tijdlang één dag per week ouderschapsverlof op te nemen. Dat is de typische invulling van een papadag. Totdat de verlofweken op zijn.
Ouderschapsverlof was lang onbetaald, maar sinds 2 augustus 2022 is een deel ervan betaald. In totaal 9 van de 26 weken ouderschapsverlof zijn (gedeeltelijk) betaald in Nederland, mits je deze 9 weken opneemt in het eerste levensjaar van je kind. Tijdens deze weken heb je recht op een uitkering van het UWV van 70% van je salaris (tot 70% van het maximum dagloon).
Neem je ouderschapsverlof later op (na het eerste jaar of de overige 17 weken), dan is het verlof in principe onbetaald, tenzij je werkgever in de arbeidsovereenkomst of cao aanvullend iets geregeld heeft. Sommige werkgevers hebben eigen regelingen waarbij ze (een deel van) ouderschapsverlof doorbetalen. Het is daarom verstandig om te kijken of jouw cao of arbeidsovereenkomst hier iets over zegt. Let op: In sommige cao’s zijn gunstigere afspraken gemaakt dan de wet; die gaan dan voor.
Opnemen van ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof is erg flexibel. Je kunt het in één blok opnemen (bijvoorbeeld een aantal maanden fulltime verlof) of juist gespreid in deeltijd. Veel vaders en moeders kiezen voor een gespreide opname, bijvoorbeeld een dag per week vrij gedurende een langere periode (de klassieke mama- of papadag).
Het verlof opnemen in deeltijd heeft als voordeel dat je werkzaam blijft en tegelijkertijd elke week tijd voor je kind hebt. Je mag ouderschapsverlof opnemen op een manier die past bij jou en je werk, in overleg met je werkgever. Je werkgever kan ouderschapsverlof in principe niet weigeren.
Wel mag de werkgever, alleen bij een zwaarwegend bedrijfsbelang, voorstellen om de door jou gewenste verdeling anders in te roosteren. In de praktijk betekent dit dat je meestal gewoon die papadag kunt opnemen, maar dat er enige flexibiliteit kan worden gevraagd als jouw afwezigheid op een bepaald moment grote problemen oplevert op het werk. Overleg daarom tijdig hoe je het verlof wilt inzetten.
Formeel dien je ouderschapsverlof minimaal 2 maanden van tevoren aan te vragen bij je werkgever (dit moet schriftelijk), onder vermelding van de gewenste ingangsdatum, duur en verdeling van het verlof. Als je van werkgever verandert terwijl je nog niet alle ouderschapsverlof hebt opgenomen, kun je het restant bij je nieuwe werkgever benutten – het recht op de resterende weken “verhuist” als het ware met je mee.
Papadag in de praktijk: flexibel indelen en afstemmen
Een papadag kun je op verschillende manieren invullen, afhankelijk van wat jij en je werkgever afspreken. Er is niet één vaste dag die voor iedereen geldt; wanneer je papadag is, hangt af van de onderlinge afspraak. In veel gevallen kiezen vaders (en moeders) voor een vaste dag in de week, bijvoorbeeld elke woensdag of vrijdag vrij, zodat collega’s en klanten daar rekening mee kunnen houden. Andere ouders pakken het flexibeler aan en plannen de papadag wisselend, afgestemd op hun werkrooster of de agenda van de kinderen. Beide opties zijn mogelijk, zolang je het maar goed communiceert en in overleg doet.
Veel werkgevers staan open voor een vaste papadag per week. Sommige bedrijven hebben zelfs standaardpapadag-regelingen, bijvoorbeeld dat veel vaders de woensdag vrij nemen (soms wordt gekscherend gesproken over de “papa-woensdag”). Andere werkgevers geven de ruimte om de papadag flexibel op te nemen, bijvoorbeeld de ene week op donderdag en de andere week op vrijdag, afhankelijk van de behoeften van het gezin en de werkdruk.
Belangrijk is dat je duidelijke afspraken maakt met je leidinggevende over welke dag of dagdeel je structureel vrij bent. Leg bij voorkeur schriftelijk vast welke regeling jullie afspreken, zodat daar later geen misverstand over ontstaat.
Structureel een dag minder werken
Sommige vaders (en moeders) kiezen ervoor om na de geboorte hun contracturen te verlagen, bijvoorbeeld van 5 naar 4 dagen per week. In feite creëren ze daarmee permanent een papadag (of mamadag) per week. Dit kan buiten de verlofregelingen om: je werkt dan officieel parttime met een aangepast contract en salaris. Ook zo’n aanpassing van je arbeidsduur kun je bespreken met je werkgever.
Via de Wet flexibel werken heb je het recht om een verzoek in te dienen tot aanpassing van je arbeidsduur of werktijden. Het voordeel is dat je niet beperkt bent tot de 26 weken ouderschapsverlof; je hebt dan blijvend een papadag. Nadeel is uiteraard dat je salaris evenredig wordt verminderd als je structureel minder uren gaat werken. Sommige ouders combineren eerst het ouderschapsverlof (betaald of onbetaald) om een papadag te realiseren en gaan daarna over op een definitieve 4-daagse werkweek.
Daarnaast is de leeftijd van je kind van invloed op hoe je de papadag invult. Over het algemeen maken ouders vooral gebruik van papadagen in de eerste levensjaren van hun kinderen, wanneer de zorgintensiviteit het hoogst is. Bijvoorbeeld: tijdens de babytijd en peutertijd kan een extra vrije dag van de ouder cruciaal zijn voor opvang en hechting.
Naarmate kinderen ouder en schoolgaand worden, kunnen ouders hun papadag soms anders invullen (bijvoorbeeld halverwege de middag de kinderen van school halen op een vaste dag). Bespreek dus ook de verwachtingen naar de toekomst: het kan handig zijn om vroegtijdig in gesprek te gaan over hoe lang je van plan bent een papadag op een bepaalde dag aan te houden en of dit op termijn verandert.
Tot slot, bedenk dat een papadag geen vakantiedag in de traditionele zin is. Het is een dag die in het teken staat van je kind(eren) en het gezin. Probeer werkafspraken of vergaderingen op die dag te vermijden. Een goede planning en afstemming met collega’s is hierbij essentieel, zodat iedereen weet dat jij op jouw papadag niet beschikbaar bent, tenzij er iets urgents speelt.
Door helder te communiceren en je werkzaamheden goed over te dragen of in te richten rondom jouw papadag, blijft zowel het werk als het thuisfront soepel draaien.
De rol van de werkgever en HR
Voor werkgevers en HR-managers is het belangrijk om papadagen en verlofaanvragen rondom jonge ouders met een positieve en ondersteunende houding te benaderen. Het faciliteren van papadagen levert namelijk voordelen op voor zowel werknemer als werkgever. Werknemers die de kans krijgen tijd met hun gezin door te brengen, zullen doorgaans gemotiveerder en uitgeruster aan het werk verschijnen.
Even een stap terug doen van de werkdruk en quality time met de kinderen doorbrengen kan ervoor zorgen dat een vader (of moeder) opgeladen en vol energie terugkeert op de werkvloer. Dit vertaalt zich vaak in hogere productiviteit en grotere betrokkenheid bij het werk.
Werkgevers die een gezinsvriendelijk beleid voeren, door bijvoorbeeld flexibel om te gaan met verlofaanvragen en papadagen, merken dat dit bijdraagt aan een verbeterde werksfeer en loyale medewerkers. Een vader die merkt dat zijn werkgever begrip toont voor zijn papadag, zal zich gewaardeerd voelen en geneigd zijn zich in te zetten om het werk op andere momenten goed te laten verlopen.
Het ondersteunen van papadagen straalt bovendien uit dat de organisatie waarde hecht aan een goede werk-privébalans en gelijkwaardige betrokkenheid van beide ouders. Dit kan de werkgever profileren als een moderne en aantrekkelijke werkgever.
HR-tip: Communiceer duidelijk naar alle medewerkers welke mogelijkheden er zijn rondom papadagen en verlof voor ouders. Leg bijvoorbeeld in het personeelshandboek uit hoe geboorteverlof, aanvullend geboorteverlof en ouderschapsverlof aangevraagd kunnen worden, en of de organisatie eventuele aanvullende regelingen heeft (zoals het aanvullen van de UWV-uitkering tot 100% loon tijdens ouderschapsverlof). Door helder te zijn over de rechten en plichten voorkom je misverstanden en voelen werknemers zich gesteund om gebruik te maken van hun verlofrechten.
Conclusie
Papadag staat voor de bewuste keuze van vaders om tijd vrij te maken voor hun kinderen, ondersteund door diverse verlofregelingen in de Nederlandse wetgeving. Dankzij geboorteverlof en aanvullend geboorteverlof kunnen kersverse vaders direct na de geboorte waardevolle tijd doorbrengen met hun baby.
Met ouderschapsverlof is het mogelijk om ook in de jaren erna structureel een dag per week vrij te zijn voor de opvoeding. Dit alles draagt bij aan een sterke band tussen vader en kind, een betere verdeling van zorgtaken thuis en tevreden werknemers op de werkvloer.
Of je nu HR-manager bent die beleid maakt, of een werknemer die vader wordt. Inzicht in deze papadag-regelingen zorgt ervoor dat je optimaal gebruik kunt maken van de mogelijkheden. Een goed geregelde papadag is immers niet alleen fijn voor de vader en het kind, maar uiteindelijk voordelig voor het hele gezin én de werkgever
